در قانون مدني و كيفري ايران نسبت به پرداخت نفقه تاكيد بسياري شده است تا بدين طريق مردان ملزم به پرداخت حق و حقوق شرعي و قانوني همسر خود باشند، اما در مواردي نيز به آنان اجازه داده شده است كه از پرداخت آن خودداري كنند.

به گزارش خبرنگار حقوقي قضايي باشگاه خبرنگاران، طبق ماده  1107 ق.م ايران نفقه عبارت است از نيازهاي متعارف و متناسب با وضعيت زن از قبيل مسكن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزينه‌هاي درماني و بهداشتي و هر آنچه را به صورت عادت يا احتياج لازمه‌ي زندگي وي باشد.
 
البته قانون ميزان دقيقي براي نفقه مشخص نكرده بلكه نفقه را بر مبناي نياز‌هاي متعارف و متناسب با وضعيت زن و منطبق با عرف زمان و مكان زندگي زوجين دانسته است.

اگرچه در قانون مدني و كيفري ايران نسبت به پرداخت نفقه تاكيد بسياري شده است تا به اين وسايل مردان ملزم به پرداخت حق و حقوق شرعي و قانوني همسر خود باشند اما در مواردي نيز به آنان اجازه داده شده است كه از پرداخت آن خودداري كنند و مهمترين چراغ سبز قانون مدني براي ندادن نفقه به زن ماده‌ي 1108 ق. م است كه مي‌گويد هرگاه زن بدون مانع مشروع از اداي وظايف زوجيت امتناع كند مستحق نفقه نخواهد بود.
 
طبق اين ماده عدم تمكين مجوزي براي ندادن نفقه است، البته تمكين تابع عرف اقوام و نزديكان است و در اصطلاح قانوني يا حقوقي تمكين عبارت است از برآوردن نيازهاي شوهر واجابت كردن خواسته‌هاي مشروع او.
 
يكي از موارد، داشتن رابطه‌ي زناشويي است كه در اين مورد تنها به جز موارد خاص شرعي و بيماري يا درخواست‌هاي خلاف شئون اخلاقي يا مغاير با سلامت جسم و روح زن بايد با همسر خود تمكين كند.
 
 از موارد ديگر تمكين اقامت دراقامتگاه دايمي شوهر است يعني زن براي دريافت نفقه بايد در خانه شوهر زندگي كند مگر يك استثنا و آن اينكه در خود عقد ازدواج شرطي غير از آن شده باشد كه زن در منزل ديگري يا خانه ديگري زندگي كند.
 
 اگر زن بدون دليل موجه و بدون موافقت شوهر خانه را ترك كند و حتي در خانه پدر يا مادر خويش اقامت كند مرد مي‌تواند ازدادن نفقه به وي امتناع كند و آن را پرداخت ننمايد.
 
مورد ديگر الزام زن به حسن معاشرت با شوهر خويش است زني كه بدون دليل موجه از تمكين خودداري و رن ناشزه يعني نافرمان و خاطي ناميده ميشود و در اين صورت علاوه بر اينكه مرد از دادن نفقه معاف خواهد بود، بلكه می‌تواند تقاضاي طلاق وي را نيز از دادگاه بخواهد و مي‌تواند تجديد فراش ( زن ديگر اختيار كند ) كند.
 
 سوء رفتار زن يا انتخاب شغلي مغاير با شئون اخلاقي و وظايف زناشويي و داشتن معاشران فاقد صلاحيت اخلاقي از ديگر موارد نشوز محسوب خواهد شد كه البته تمكين به معناي تسليم بي‌چون و چراي زن در مقابل مرد و پاسخ دادن به خواسته‌هاي نا‌مشروع وي نيست و چنانچه زن به دليل عذر شرعي يا مسايل پزشكي قادر به ايفاي وظايف زوجيت نباشد يا براي انجام واجب شرعي ناچار باشد به مسافرت برود و از شوهر اجازه نگيرد ناشزه محسوب نمي‌شود و نفقه وي بر عهده‌ي شوهر است.
 
طبق ماده 1113 در عقد منقطع، زن حق نفقه نداشته مگر اينكه شرط شده باشد يا اينكه عقد مبني بر آن جاري شده باشد نفقه تنها منحصر به زني است كه به عقد دايم در آمده است و در عقد يا ازدواج موقت زن مستحق نفقه نخواهد بود مگر اينكه در موقع عقد شرط شده باشد يا اينكه طرفين ابتدا با هم توافق كرده باشند.
 
 نفقه‌ي زن پس از مرگ همسر يا طلاق همسر
 
زني كه طلاق رجعي گرفته ( طلاقي كه تا مدتش تمام نشده است مرد ميتواند رجوع كند ) و در زمان عده‌اش كه عده‌ي آن سه طهر است نفقه‌اش بر عهده مرد است مگر آنكه طلاق در زماني واقع شده باشد كه زن تمكين نكرده باشد  اما اگر طلاق به دليل فسخ نكاح يا طلاق  رخ داده باشد زن تنها در صورتي كه باردار باشد و تا زماني كه فرزندش به دنيا خواهد آمد حق نفقه دارد و در غير اين صورت مورد حق دريافت آن را ندارد.
 
 قبل از آنكه قانون مدني در سال 1381 اصلاح شود زن پس از مرگ شوهرش نفقه‌اي دريافت نمي‌كرد، اما با اصلاحيه‌اي كه در همين سال  طبق ماده 1110 زن در ايامي كه در عده‌ي وفات شوهرش است نفقه دريافت مي‌كند و اين نفقه در صورتي كه مرد خودش دارايي داشته باشد از دارايي خودش و در غير اين صورت از اموال اقارب (آشنايان و خانواده‌ي فوت شده) كه پرداخت نفقه بر عهده‌ي آنان است تامين خواهد شد.
 
 نفقه حق زن است و قانون ايران در اين مورد به شدت سخت‌گيري مي‌كند چرا كه در صورت عدم پرداخت آن زن ممكن است دچار عسر و عرج شده و خداي ناكرده به فساد بگرفتار شود و  به اين دليل قانون اين حق را به زن داده است كه مطابق ماده 1111 در صورت استنكاف شوهرش از دادن نفقه به دادگاه مراجعه كرده و دادخواست دريافت مهريه بدهد كه در اين صورت دادگاه ميزان نقطه را توسط كارشناسي كه دادگاه تعيين مي‌كند و مرد يا زوج ر را به دادن آن محكوم خواهد كرد.
 
 طبق قانون مدني در صورتي كه شوهر پس از شكايت زن از دادن نفقه خودداري كرد و در اين صورت دادگاه در صورت عدم پرداخت مي‌تواند تقاضاي طلاق دهد و دادگاه شوهر را مجبور به طلاق دادن زن مي‌كند و علاوه براين در صورتي كه شوهر به دليل بيماري يا از كار افتادگي از دادن نفقه عاجز باشد قاضي مي‌تواند او را مجبور به طلاق همسرش كند.
 
براي دريافت نفقه زن بايد بايد حتماَ در خانه شوهر باشد واگر خانه شوهري را بدون اجازه وي (به جز مواردي كه قانون مشخص كرده) ترك كند شوهر مي‌تواند به او نفقه نداده و در اين صورت زن بايد در منزلي كه شوهر تعيين مي‌كند سكني گزيند مگر آنكه اختيار تعيين منزل به زن داده باشد، اما مواقعي است كه قانون و دادگاه اين حق را به زن مي‌دهد يا اينكه بدون اجازه شوهر از خانه خارج و در خانه ديگري ساكن شود اما بتواند نفقه‌اش رامطالبه كند.

نكته مهم اين است كه تنها در صورت وجود ضرر و خطر از سوي شوهر، دادگاه حكم سكونت در خانه ديگري را صادر نمي‌كند و در صورتي كه دادگاه حكم را به نفع زن صادركند زن نفقه‌اش را خواهد گرفت.

يكي ديگر ازمسايل مهم درباره‌ي نفقه اين است كه پرداخت نفقه از سوي شوهر هيچ ارتباطي با ثروتمند بودن يا فقير بودن شوهرش ندارد و بدون توجه به درآمد بايد مخارج او را بدهد و از ويژگي‌هاي ديگر نفقه‌ي زن مقدم بر اقارب است يعني اول بايد نفقه‌ي زن را هم نسبت به گذشته وهم نسبت به آينده داد اما اقارب فقط نسبت به آينده حق مطالبه‌ي نفقه را دارند و اينكه نفقه‌ي زن جز طلب ممتازه است يعني اگر شوهر ورشكست شد اول بايد نفقه‌ي وي را پرداخت كند و زن به طور مستقل مي‌تواند در دارايي خود هر تصرفي را كه مي‌خواهد انجام دهد و زن مي‌تواند از مالي كه به او ارث رسيده است يا از شغل مستقلش بدست آورده است هر طوري كه مايل است استفاده كند و حتي در صورت ثروتمند بودن زن و فقير بودن شوهر وي از پرداخت نفقه معاف نخواهد بود.
 
 نفقه به چه صورت نقد ميشود؟
 
براي نقد كردن نفقه زن ميتواند دو نوع شكايت حقوقي و كيفري را مطرح كند كه نوع اول دادخواست حقوقي وديگري شكايت كيفري است.
 
دادخواست حقوقي: هنگامي كه زن از شوهر خود تمكين مي‌كند و شوهر از دادن نفقه خودداري مي‌ورزد زن مي‌تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و طرح دعوي حقوقي براي گرفتن نفقه محكوميت شوهر را به پرداخت نفقه از دادگاه خواستار باشد و در اين صورت دادگاه پس از بررسي ادعاي زن حكم به پرداخت نفقه خواهد داد.
 
اما اگر محكوم به پرداخت نفقه شود و امتناع كند  زن ميتواند درخواست طلاق نمايد و قاضي مرد را مكلف و مجبور خواهد كرد كه وي را طلاق دهد.
 
راه حل ديگر براي نقد كردن نفقه شكايت كيفري است كه علاوه بر داد خواست حقوقي از آنجا كه عدم پرداخت نفقه در قانون ايران جرم است زن در صورتيكه نفقه‌اش پرداخت نشود مي‌تواند با مراجعه به دادسراي عمومي تعقيب جزايي شوهر را از دادگاه بخواهد و در اين صورت با اثبات عدم پرداخت نفقه مرد علاوه بر پرداخت نفقه به مجازات مقرر در قانون نيز محكوم خواهد شد.

هر كس با داشتن استطاعت مالي نفقه همسر خود را در صورت تمكين ندهد و يا از تاييديه نفقه ديگر اشخاص واجب النفقه امتناع كند دادگاه او را از سه ماه و يك روز تا پنج ماه حبس محكوم خواهد نمود.

انتهاي پيام/
برچسب ها: نفقه ، زن ، شوهر ، رابطه زناشویی
اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۲۲
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۵۳ ۱۲ خرداد ۱۳۹۹
زن من بدترین فحش ها را به من میده پیش بچه هامون بعضی مواقع که درگیر میشویم من مرمت اتاق در و می بندم میاد درو با لگد میشینه یا میرم بیرون پشت سرم میاد راه پله بدترین فحش ها میده حتی بعضی مواقع تا کوچه وخیابان هم آمده.کاری کرده که بچه ها اصلا هیچ احترامی به من قایل نشستند. تمکین خصوصی حدود یک سال نداره. اینها جزیی از رفتارهایی زشت زنم هست به نظر شما من چکار باید بکنم
Iran (Islamic Republic of)
لیلا
۲۳:۲۸ ۱۲ ارديبهشت ۱۳۹۹
از وقتی ازدواج کردم با حقوق خودم زندگی کردم باحرف پدرمادرش میادتوخونه دعوامیکنه معتادهستش چن روز گذاشته رفته دادگاه بچه نمیده بمن یانه
Iran (Islamic Republic of)
الی
۲۲:۴۸ ۱۳ اسفند ۱۳۹۸
اگر زن را مرد خودش بیرون بیندازد در این مواقع تکلیف زن چیست
Iran (Islamic Republic of)
بهنام
۱۷:۵۷ ۰۹ بهمن ۱۳۹۸
اگه زن بدون هیچ دلیلی شوهرش را به منزل راه ندهد حکمش چیست؟
طی ۲۵ سال نمام مایحتاج زندگی را تک و تنها بدون هیچ پشتوانه مالی تامین کردم،از وقتی که مادرش نزدیک محل زندگیمان شد چنان تحت فشارم گذاشت که خودکشی کردم و متاسفانه دوباره پس از 12 روز تو کما بودم برگشتم حتی ملاقاتم نیومدند دوتا بچه دارم که تابع مادرشونند، بعداز بیمارستان دیگه توخونه راهم ندادند در حالی که در مدت کما تمام حساب بانکیامو خالی کرده بود الانم بدون هیچی اومدم پیش پدر و مادرم زندگی میکنم ، باید چکار کنم
France
ناشناس
۱۹:۰۵ ۱۷ تير ۱۳۹۸
سلام
سی ساله ازدواج کردیم ، همسرم از ابتدا نفقه من را نداده ، سه فرزند ۲۹ سال،۲۷ و ۲۴ ساله داریم ،همسرم من و فرزندانم را کتک می‌زد و خرج خانه نمی داد ، ده سال بود پنجشنبه و جمعه ها خانه نمی آمد و الان یک سال و نیم هست کلا خونه نمیاد وقتی میاد به من و بچه ها میگه از خونه برید بیرون پسر دومم را هفته گذشته کتکت زد تا از خانه بیرون برود ، پسر بزرگم را در سن ۱۶ سالگی از خانه بیرون کرد و همه مخارجش از اجاره خانه و خورد و خوراک و... من پرداخت کردم . چه کار باید انجام دهم ؟
Iran (Islamic Republic of)
javad
۱۸:۳۷ ۱۴ ارديبهشت ۱۳۹۷
سلام و خسته نباشید یه مشکلی که برام پیش اومده بازنما که با دخالت خانواده رفته خونش و بعد از چند روزی برگشت با حرفای این که نمی تواند جدا شود از من اما بعد از چند روزی با دخالت خاله اش و مادرش و برادرش و پدرش رفته خونه پدرش و شکایت کرده ازم زدمش و از پزشک قانونی نامه گرفته و رد کردم حالا نفسه میخواد در حالی که وقتی خانه من بود تا رفاه و اسایش اورا فراهم کرده بودم و در خواسته مهریه هم کرده چگونه میتوانم از خود دفاع کنم
Iran (Islamic Republic of)
مجتبی
۱۶:۵۲ ۰۱ ارديبهشت ۱۳۹۷
سلام ایا نفقه بعد از طلاق غیابی تعلق میگیرد بعد از یک سال الان همسر سابق بنده شکایت کرده که ازتاریخ یک ۹۳تا تاریخ ۱۹۶نفقه نگرفته العان هم از دست بنده شکایت کرده و من رو شورا خواستند میخواستم توضیحاتی بدهید ممنون
Iran (Islamic Republic of)
مجتبی
۱۶:۵۲ ۰۱ ارديبهشت ۱۳۹۷
سلام ایا نفقه بعد از طلاق غیابی تعلق میگیرد بعد از یک سال الان همسر سابق بنده شکایت کرده که ازتاریخ یک ۹۳تا تاریخ ۱۹۶نفقه نگرفته العان هم از دست بنده شکایت کرده و من رو شورا خواستند میخواستم توضیحاتی بدهید ممنون
Iran (Islamic Republic of)
علی
۲۲:۳۳ ۱۴ فروردين ۱۳۹۷
سلام وقت بخیر ببخشید یه مدتی است زنم زندگی مشترک را ترک و بعد شکایت کیفری ترک انفاق کرد و دادیار مارو دعوت به تمکین کرد بعد همان روز که برگشت خونه باهم درگیر شدیم و زنم رفته نامه پزشک قانونی گرفته البته من هم اسیب دیدم و نامه پزشک قانونی رو هم دارم حال مطالبه نفقه شوهم کرده ایا نفقه بهش تعلق میگیره لازم ب ذکر است از بستگان م رو هم واسطه کردم و رفتن دنبالش اما حاضر به تمکین نشده و دادخواست عدم تمکین و دو بار هم اظهارنامه براش فرستادم که برگرده
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۲:۳۲ ۰۵ اسفند ۱۳۹۶
مطلب جالبی بود
Iran (Islamic Republic of)
etti
۲۲:۳۲ ۰۵ اسفند ۱۳۹۶
شوهر من وقتی میریم بیرون خرید یهو کارت عابر بانکش گم میشه! میگه تو حساب کن. من مثلا صد تومن خرج می کنم. یه هفته بعد ۲۰۰ تومن به من میده میگه خرج خونه ست. دو روز بعد میریم خرید توی فروشگاه یه لباس بر میداره واسه خودش میده به من می گه برو توی صف صندوق من میام الان! موقع حساب کردن صداش می کنم میاد دم صندوق می گه کارتم نیست تو حساب کن. بالای دویست تومن میدم پول لباسشو حساب می کنم و دوباره این چرخه ادامه داره همین طور!!! از اونجایی که خدایی هم هست الان سی و هشت سالشه و با این بازی ها و ندادن نفقه و خرج خونه به هیچ جا هم نرسیده و با این سن هیچی نداره. من سر تمام قنوت های نمازهام نفرینش می کنم.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۳:۳۹ ۱۸ آذر ۱۳۹۶
باسلام من یک ماشین دررهن کرمان موتور دارم که همسرم بخاطر مهریه توقیف رده ودرحدود ۱۲میلیون پول دربانک ودرحدود ۱۴ماه هستش به خونه پدرش رفته منم تقاضای تمکین دادم ولی ماشین وپولم توقیف شده ایامیتانم ازاد کنم
Iran (Islamic Republic of)
مهرداد کوثری
۰۹:۴۹ ۱۲ آبان ۱۳۹۶
با سلام. همسر من اسفند ۹۲ از ایران خارج شده و تاکنون بازنگشته است پنج ماه بعد وکیلش با وکالت مع الواسطه اقدام به اجرای مهریه کرد. بنده هم از طریق ثبت محکوم شده و ممنوع الخروج شدم و هم از طریق دادگاه خانواده محکوم به پرداخت مهریه شدم. شهریور ۹۳ ممنوع الخروج شدم و من هم ایشان را در آبان ۹۳ ممنوع الخروج کرده و رای دادگاه را مبنی بر عدم تمکین ایشان گرفتم. وکیل ایشان در سال ۹۵ با وجود اطلاع از عدم تمکین ایشان اقدام به مطالبه نفقه کرد و بدون اینکه من مطلع بشم رای غیابی در شعبه ای از دادگاه باهنر تهران گرفت و در تیر ماه ۹۶ باز بدون اطلاع من در کرج اقدام به دادخواست طلاق مبنی بر عسر و حرج زوجه بعلت عدم پرداخت نفقه نمود تا اینکه من بطور اتفاقی اخیرا در دادگاه کرج از این موضوع مطلع شدم و مدارک لازمه را یک نسخه در پرونده گذاشتم ولی قاضی گفت برو شعبه تهران دادخواست واخواهی بده نتیچه رو برام بیار بعد رای بدم. حال باید به شعبه تهران مراجعه کنم می خواستم راهنمایی کنید مرا. در ضمن تاریخ رای عدم تمکین مقدم بر تاریخ رای نفقه می باشد. متشکرم.
Iran (Islamic Republic of)
اسف
۱۰:۲۴ ۰۱ آبان ۱۳۹۶
بسيار عالي
Iran (Islamic Republic of)
ارین
۱۱:۰۷ ۰۷ شهريور ۱۳۹۶
باسلام..یه سوال دارم..واقعا اگر کسی میتونه جواب بده...بدخلقی زن.بی احترامی به شوهر.عدم نظافت شخصی.و دفاع از پدرومادر درخانه شوهر تا حدیکه واقعا شوهربی ارزش بشود..وغرزدن های دائمی..درجمع سعی برخرد کردن طرف داشتن..واقعا اگر این خاصیت دریک زن باشد...چه جوری میشه...
Iran (Islamic Republic of)
به ارین
۱۰:۵۳ ۰۶ اسفند ۱۳۹۶
متاسفانه و هزاران تاسف
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۱:۵۲ ۲۰ اسفند ۱۳۹۶
زن وشوهر باید عاشق هم باشند
Iran (Islamic Republic of)
سلیمی
۱۴:۵۹ ۲۷ ارديبهشت ۱۳۹۶
سلام درصورتی که مرددرزندان باشد ..
ایا زن می‌تواند نفقه دریافت کند یا از پدریامادرش دریافت کند
Iran (Islamic Republic of)
سلیمی
۱۴:۵۹ ۲۷ ارديبهشت ۱۳۹۶
سلام درصورتی که مرددرزندان باشد ..
ایا زن می‌تواند نفقه دریافت کند یا از پدریامادرش دریافت کند
Iran (Islamic Republic of)
راحیل گل محمدی
۱۷:۵۸ ۲۹ بهمن ۱۳۹۵
شوهر من نفقه ی ماهانه من را به من نمیدهد با این که یک بار به دادگاه حقوقی مراجعه کردیم برای دادن نفقه به قیمت 125000 تومان ولی الان حدود چند ماهی است که نفقه ی من را به نداده باید چکاری انجام بدم باید اینم بگم که اگر خانواده ی من به من پولی میدهند شوهرم به من میگوید تو که پول داری اگه بیرون رفتیم مثلا خودت پول غذای خودت را حساب کن منم مال خودم را از شما کمک میخواهم باید چکار کنم
Germany
ناشناس
۱۲:۰۲ ۱۷ آبان ۱۳۹۵
آیااگر مرددرخارج ازخانه باکسی دعوایش شود ودرخانه تلافی اش راسر زنش دربیاورد دلیل موجه برای ترک خانه است؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۰:۵۱ ۲۴ مرداد ۱۳۹۴
زن بدون اجازه شوهر نمی‌تواند کار کند!" زن اگر کار کنه، شوهر می‌تونه پولش رو بگیره! چون از وقتی که باید در خانه شوهر باشد، زده و رفته کار کرده
آخرین اخبار